چطور خلاصه‌نویسی کنیم؟
به صورت سطحی مطلب مورد نظر رو بخونید تا به موضوع اصلی اون پی ببرید، دوباره با دقت بخونید و نکته اصلی هر بخش رو شناسایی کنید و با زبون خودتون خلاصه رو بنویسید. در ابتدای خلاصه برداری اسم نویسنده، نام اثر و فرضیات اصلی نویسنده رو بنویسید. به صورت فشرده، مختصر و جامع خلاصه نویسی کنید. با استفاده از نکات اصلی‌ای که نویسنده بیان کرده نتیجه‌گیری کنید نه بر اساس نظر شخصی خودتون. با کمک دوستتون، میزان دقت و صحت اون رو هم بررسی کنید. در نهایت کارتون رو طوری اصلاح کنید که خوانا و بدون ایراد باشه.
مرحله اول: مرور کردن
۱-به صورت سطحی بخونید و یادداشت برندارید.
برای اینکه ذهنتون درگیر موضوع اصلی کتاب یا مقاله‌ای که میخونید بشه، حداقلِ اطلاعات کلی رو از متن برداشت کنید. بعدا میتونید روی موارد جزیی تمرکز کنید. وقتی میخونید تمرکز کنید، ذهنتون درگیر اساسی‌ترین سوالات بشه، کی؟ چی؟ کجا؟ چه زمانی؟ چرا؟ چگونه؟ در نظر رفتن این عناصر اصلی کمک میکنه تا به سرعت و البته مؤثر، یه خلاصه مرتبط بنویسید.
۲- یه بخش رو با دقت بخونید تا به نکاتش پی ببرید
برای اینکه یه خلاصه دقیق بنویسید، باید بفهمید دقیقا چی دارید میخونید. همزمان با خوندن به مقصود نویسنده فکر کنید. وقتی میخونید یادداشت بردارید و زیر عبارات و جمله‌های مهم خط بکشید. از عناوین فرعی هم یادداشتی بردارید. اینکه تو ذهنتون یه مطلب رو به چند بخش تقسیم کنید، باعث میشه بتونید به خلاصه‌تون نظم بدین.
در نظر داشته باشید که باید به متن متعهد باشید، نکات اصلی مورد نظر نویسنده در هر بخش از متن را بنویسید. در متن دنبال فرضیه مورد نظر نویسنده باشید و زیرش خط بکشید چون هدف اصلی خلاصه نوشتن همینه.
۳-طرح و مفهوم کلی هر بخش رو بنویسید تا ساختار متن خلاصه رو شکل بدید ولی وارد جزییات کم اهمیت نشید.
ـطرح کلی مقاله رو بنویسید، این کار به شکل گرفتن بدنه خلاصه بندی شما کمک میکنه . نکات تکمیلی هر بخش رو استخراج کنید ولی سراغ جزییات نروید.
تو این مرحله بهتره براتون تا با ادبیات خاص خودتون یادداشت برداری کنید،اگه نمیتونید از کپی کردن متن اصلی صرف نظر کنید، با استفاده از نقل قول مستقیم، از عین متن استفاده کنید، این کارو در رابطه با جملاتی انجام بدین که نشه کلماتشون رو عوض کرد و به زبان دیگه‌ای نوشت.
مرحله دوم: نوشتن
۱- برای شروع به خلاصه نوشتن، به طور واضح و روشن کارتون رو مشخص کنید
این کار باعث میشه هم خواننده‌هاتون خود به خود به مقصود و هدف شما پی ببرند و اینکه شما کار یه نویسنده دیگه رو دارین عرضه می کنین. اطلاعات موردنیاز برای خلاصه نوشتن رو به صورت شفاف و روشن مشخص کنید( با استفاده از زمان حال ) مثلانوع اثر، عنوانش، نویسنده‌ش و نکته اصلی متن. به عنوان مثال در یک مقاله مشخص به نام «پنج نوع یادگیری»، نویسنده اثر، هولند اوتس نظرش رو بر اساس موضوع داغ سبک‌های مختلف یادگیری توجیه میکنه و خودشم یه چیزایی بهش اضافه میکنه.
۲- یه بخش رو به صورت کلی خلاصه کنید تا ذهنتون درگیر نکته‌های اصلی بشه.
نکات مهم رو حذف نکنید و تلاش کنید تا با جا‌به‌جایی مناسب، انسجام در سراسر متن ایجاد شود. با زبان و ادبیات خاص خلاصه‌نویسی بنویسید تا از طریق اون به خواننده‌هاتون یادآور شین که مطلب اصلی اثر شما نیست برای این منظور از عباراتی مثل «در اینمقاله ادعا میشه…» یا نویسنده پیشنهاد میده..» استفاده کنید.
-طوری مطلب را ادا کنید که سوگیری نشه. نظر، عقاید و تفسیرهای شخصی رو تو ذهنتون نگه دارین و در متن خلاصه شده نیارید. آگاهانه از کلمات استفاده کنید که در متن اصلی وجود دارند.
-مختصر و کوتاه بنویسید، متن خلاصه شده باید کوتاه‌تر از متن اصلی باشه. اگه روی یه مقاله کار میکنین، سعی کنید خلاصه‌تون، یک چهارم مقاله بشه.
۳- با یه توضیح نهایی، نتیجه‌گیری کنید
بدون اینکه از روی مقاله رونویسی کنید، مفهومی رو بیان کنید که هدف نویسنده مقاله است. حواستون باشه که در نتیجه‌گیری دست به ارزیابی کار نویسنده نزنید و یا فرضیات و نظرات خودتون رو دخالت ندین.
مرحله سوم: بازنگری
۱-در این مرحله دقت و صحت نوشته‌تون رو بررسی کنین
کار خلاصه کردن یه کم با کارهای خلاقانه دیگه متفاوته، باید کاملا لحن نویسنده مقاله رو که همه اونو با اون طرز بیان و لحن میشناسند، حفظ کنید. وقتی دارین کارتون رو مرور میکنین، به مقاله هم یه نگاه بندازین، مگه بدون در نظر گرفتن همه شواهد میشه نتیجه‌گیری کرد؟!
خلاصه شما همون نکاتی رو دربرمیگیره که در مقاله ذکر شده؟ چیز مهمی رو از قلم انداختین؟ آیا بیش از حد به جزییات پرداختین؟
۲- از یکی بخواین تا خلاصه شما رو نقد و بررسی کنه
از یکی بخواین تا کار شما رو بخونه، یکی دیگه ممکنه استدلال یا نکته‌ای رو از یه دیدگاه کاملا متفاوت نسبت به شما ببینه. این کار به شما درک جدید از اثر اصلی و کار خود شما میده.
اونا نباید کار شما رو تنها از نظر دقت و درستی ارزیابی کنند بلکه ازشون بخواین که نظرشون رو در مورد سلیس و روان بودن نگارش شما هم بگن. این که آیا اون شخص میتونه با خوندن خلاصه مطلب، مفهوم موردنظر مقاله رو درک کنه؟ برای نقد کار خودتون تردید نکنید بعدش هم همه نقدها رو ارزیابی کنید و تغییرات لازم رو اعمال کنید.
۳- کارتون رو بازبینی کنید
کارتون رو بازبینی کنین، حالا که کارتون رو از نظر دقت و کارایی لحن و نوشتار کنترل کردین، تغییرات جزیی رو اعمال کنین. طوری جمله‌بندی کنید که تا جایی که میشه کارتون خوانا و رسا باشه.
-یادتون نره که خطاهای املایی، دستوری و نگارشی رو پیدا کنید. اعتبار شما زیر سوال میره اگه اشتباهات اساسی ومهم رو نادیده بگیرید. قبل از موعد مقرر هم کارتون رو ارائه بدین.
